Spitfire, Supermarine Aviation Works baş tasarımcısı R. J. Mitchell tarafından kısa menzilli, yüksek performanslı bir avcı uçağı olarak tasarlandı. İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) ve diğer müttefik ülkeler tarafından II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında kullanılan metal tasarımlı, tek kişilik savaş uçağı olan Supermarine Spitfire, ilk uçuşunu 5 Mart 1936’da gerçekleştirdikten sonra 1938 tarihinde RAF Filo’larında hizmete girdi. 

Spitfire, İngiltere Savaşı (Battle of Britain) sırasında Alman savaş uçaklarına karşı sağladığı başarılarla dünya havacılık tarihine ismini yazdırdı. Bu savaşla efsane statüsüne ulaşan uçak 22,777 adet üretildi. 12 yıl üretimde kalan Spitfire’ın en dikkat çekici özelliği, geliştirilmiş motor ve silahlara adapte olabilme ve savaş ilerledikçe rekabetçi kalabilmesiydi. İlk aşamada Mk.1 olarak üretilen uçak savaşın değişen şartlarına uyum sağlaması maksadıyla sürekli gelişmelere tabi olmuş, Rolls-Royce Merlin 60 serisi motorların kullanılması ile birlikte Spitfire Mk.9 olarak üretilmişlerdir. Günümüzde yaklaşık 30 tane Spitfire uçar durumda olup, aynı zamanda dünyanın birçok yerindeki havacılık müzesinde statik olarak sergilenmektedir.

TÜRKİYE ve SUPERMARINE SPITFIRE MK.9

Spitfire’lar, Türk Hava Kuvvetleri’mizde değişik tiplerde olmak üzere 1938-1954 yılları arasında görev almıştır. 2. Dünya Savaşı sonrasında, Türk Hava Kuvvetleri’miz, Spitfire uçaklarının standart avcı uçağı olmasına karar vermiş ve Ocak 1947 ile Şubat 1948 arasında toplam 196 adet Mk.9 tipi Spitfire uçağı Hava Kuvvetleri’miz envanterine girmiştir. Bunların seri numaraları 6201’den başlayarak 6395’e kadar devam etmektedir. Maalesef bunlardan hiçbiri günümüze kadar hayatta kalamamış ve servis süreleri sonrasında Makine Kimya Endüstrisi tarafından muhtelif maksatlara malzeme sağlamak üzere kullanılmıştır.

Sivrihisar Havacılık Merkezi Tesisleri’ne isimlerini vermeyi kabul buyurarak bizleri onurlandıran, ülkemizin ilk jet pilotlarından ve Uçan Kuğular Akrotimi’nin kurucusu Kıymetli Büyüğümüz Necati Artan Hoca’mız dahil olmak üzere birçok kahraman pilotumuz Spitfire tayyareleri ile uçmuşlar ve Vatan savunması görevini icra etmişlerdir.

Müzemiz envanterindeki TE517 seri numaralı Spitfire Mk.9 tipi uçak, İngiltere’de Castle Bromvich fabrikasında 1945 yılında üretildi. 1700 beygir gücündeki Rolls Royce Merlin 66 motoru ile donatılan uçak, önce Kraliyet Hava Kuvvetleri 33. Bakım Birliği’ne, daha sonra 21 Temmuz 1945 tarihinde Kent şehrindeki Çekoslovak Hava Kuvvetleri’nin yer aldığı 313. Filoya transfer oldu.

II. Dünya Savaşı’nın sonuna yaklaşılmasıyla birlikte, 1945 Ağustos’unda, 313. Filo’daki 15 Spitfire uçağı – TE517 de dahil olmak üzere – Prag Çekoslovakya’ya gönderildi. 1949 yılına kadar Çekoslovak Hava Kuvvetleri’nde yer alan TE517, 1980’lerde İngiltere’ye geri getirilene kadar Orta Doğu’da atıl halde kaderine bırakıldı. Önce İngiliz havacı Robert Lamblough, daha sonra Charles Church tarafından satın alındı. 1992 yılında ABD’li meşhur havacı Kermit Weeks’e satılan tayyare 2021 yılında yeni sahibi tarafından Biggin Hill’de restore edilmek üzere tekrar İngiltere’ye getirildi. İki yıl süren restorasyon çalışması sonrasında 7 Nisan 2023 tarihinde, 1949’dan sonraki ilk uçuşunu gerçekleştirdi.

2024 yılı ile Ali İsmet Öztürk tarafından M.S.Ö. Hava ve Uzay Müzesi’ne kazandırılan TE517 seri numaralı Spitfire Mk.9 tipi uçak, İngiltere’deki Sywell Havaalanı’ndan kalkarak 27 Mayıs 2024’de Sivrihisar Havacılık Merkezi’ne inmiştir. Milli Savunma Bakanlığı ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı’ndan alınan izinler sonrasında Hava Kuvvetleri’mizin 1950’lerdeki renklerine boyandı ve “Kare Fors” işlendi.

20 Temmuz 2024’de düzenlenen bir törenle, Rahmetli Necati Artan’ın mahdumeleri Necef Artan Yüksel Hanımefendi’nin konuşmaları sonrasında yapılan gösteri uçuşu ile müzemizdeki yerini aldı.